Hammâd bin Müslim Debbâs

Hammâd bin Müslim hazretleri, Bağdât’ta yetişen büyük velîlerdendir. Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî’nin tasavvuf ilmini öğrendiği hocalarındandır. Aslen Şamlı olup, hayâtı Bağdât’ta geçti. Doğum târihi bilinmemektedir. 1131 (H.525) senesinde vefât etti...

EN ÇOK ÂLİMLER KORKAR!..
Hammâd bin Müslim’in tasavvufa âit pek kıymetli sözleri vardır. Buyurdu ki:
“İlim sâhipleri, Allahü teâlâdan daha çok korkar. Zühd, insanın kalbini dünyâ sıkıntılarından uzak tutar. Allahü teâlânın yüceliğini ve büyüklüğünü tanımak, tövbe etmeyi temin eder.”
“Fenâ makâmına kavuşmayı dileyen, yâni Allahü teâlâdan başka her şeyin sevgisinin yok olmasını isteyen, O’ndan gelen her şeye, dert ve belâlara râzı olmalıdır.”
“Kulluk, insanın, âcizliğini idrâk edip, anlamasıdır.”
“Eziyetlere katlanmak, kızmamak, güler yüzlü ve tatlı sözlü olmak, güzel ahlâktandır.”
“Kanâatkâr bir kimse aç bile olsa, onun gönlü zengindir.”
“Eğer kulun başına bir belâ gelecekse, bunun alâmeti kalbin Allahü teâlâyı anmamaya başlamasıdır. Artık kalb, bundan sonra, gaflete dalar.”
“Her şeyin bir cevheri, özü vardır. İnsanın da cevheri, akıldır. Aklın cevheri sabırdır. Kim Allahü teâlânın verdiği nîmetlere şük-retmezse, o nîmetin elinden alınmasını istemiş olur.”
“Gayretini, başkasının ayıplarını aramakta değil, kendi nefsini ıslâh etmek için harca.”
“Allahü teâlânın senin için murâd ettiğine, dilediğine râzı ol. Abdullah bin Mes’ûd şöyle buyurur: Allahü teâlânın senin hakkında yaptığı taksimine râzı ol. Böylece, insanların en zengini olursun. Allahü teâlânın haram kıldığı şeylerden uzaklaş, onları yapma. Böylece, günahlardan en çok sakınan bir kimse olursun. Allahü teâlânın emirlerini yerine getir. İnsanların en âbidi olursun. Hâlini Allahü teâlâya arz et. Sâdece O’ndan yardım iste. Hâlini insanlara şikâyet etme.”
“Namazını, artık dünyâdan ayrılıyormuş gibi kıl.”
“Hayâ, Allahü teâlânın beğenmediği kötü huylardan vazgeçmektir.”

SÂDIK VE DOĞRU OLAN KİMSE
“Sâdık, doğru olan, insanlar kendisine kıymet vermeseler bile, hiç korkusu olmayan, kalbinin doğruluğuna inanıp, insanların, kendi amellerinden hiçbirisini görmelerini istemeyendir.”
“Nefsinin isteklerinden ve öfke ile hareket etmekten uzak dur. En önde gelen vazifelerinden birisi de, yumuşak olmak ve dikkatli hareket etmek olsun.”
Hammâd bin Müslim hazretleri vefat etmeden önce buyurdu ki:
“İlmiyle takvâsını, ameliyle basiretini ve aklıyla mârifetini arttıran kimsenin izinden yürü.”